Ardennen

De Ardennen vormen een bebost middelgebergte in Wallonië (Luik, Luxemburg en Namen) en in Frankrijk - aldaar ook de naam van een departement 'Ardennes' - en Luxemburg. Het is de westelijke uitloper van het leisteenmassief waartoe ook het Eifelgebergte behoort. De ardennen zijn het zuid-oostelijke deel van België, om precies te zijn: de streek ten zuiden van de valleien van de Samber en de Maas. De ardennen zijn een paradijselijk wandelland, rijk aan enorme wouden, diep ingesneden, grillige valleien, desolate hoogvlaktes, glooiende weiden en stille, soms oeroude dorpen. U treft er ook de hoogst gelegen punten van het land aan: Botrange, Weisserstein, Baraque de Fraiture… allemaal rond 700 meter boven de zeespiegel.

Deze streek staat bij de toerist bekend als de Ardennen. Maar de eigenlijke, de échte Ardennen zijn daar slechts een landschap van. De 'toeristische' Ardennen bestaan in feite uit een mozaïek van vier landschappen. De grenzen daartussen zijn zeker niet scherp afgebakend. Het ene gaat langzaam over in het andere en ze hebben een aantal kenmerken gemeenschappelijk, bijvoorbeeld de geringe bevolkingsdichtheid, de aanwezigheid van veel bos, de overvloed aan bronnen, bronbeekjes en grillige waterloopjes.

De Condroz
De zuidelijke grens van deze streek is erg grillig. U kunt gemakshalve een denkbeeldige lijn trekken van Hastière, via Chevetogne, Sinsin, Somme-Leuze, Hamoir, tot Comblain-au-Pont aan de Ourthe. Het betreft hier een erg aantrekkelijk landschap van evenwijdige dalen, alle in westzuidwest-oostnoordoostelijke richting. De vlakke heuveltoppen bestaan uit psammiet, een hard gesteente dat nauwelijks erodeert. De dalen bevatten geërodeerde kalksteen, bedekt met verweringsklei. Het gaat hier om een behoorlijk vruchtbare streek; de grootste landbouwbedrijven van België zijn er gevestigd. De bevolking, ruim 90 inwoners per vierkante kilometer, woont er vooral in kleine dorpen, langgerekt van vorm en gebouwd op naar het zuiden gerichte hellingen. De gemiddelde hoogte van dit landschap bedraagt 200 à 300 meter boven de zeespiegel.

De Fagne-Famenne
De Fagne omvat delen van Zuid-Henegouwen en zuidwestelijk Namen, tussen de lijn Beaumont-Silenrieux-Philippeville en de vallei van de Hermeton in het noorden en de lijn Momignies-Chimay-Couvin-Mazée in het zuiden. De Famenne is moeilijker te situeren. Ze grenst in het noorden aan de Condroz en in het zuiden is ze afgebakend door de hoogtelijn van 300 meter, die het begin van de eigenlijke Ardennen aankondigt. Marche-en-Famenne bevindt zich in het zwaartepunt van de Famenne.

Geologisch gezien verschillen Fagne en Famenne niet van elkaar en daarom worden ze veelal in één adem genoemd. Ze vormen een depressie, een terreininzinking, veroorzaakt door het verweren van de klei-leisteenformaties. Alleen aan de zuidelijke rand van het landschap verheft zich een smal kalkplateau zo'n 50 à 100 meter boven de rest en sluit daarmee aan op de Ardennen.

Tweederde van de Fagne-Famenne is overdekt met bos. De kleine woonkernen bevinden zich veelal op open plekken te midden van de bossen. Daar wordt aan akkerbouw gedaan, maar het grootste deel van het cultuurland is grasland. Dit landschap omvat de fraaiste delen van de rivieren de Lesse en de Lomme, dus ook de beroemde grotten van Han-sur-Lesse, Remouchamps, Rochefort en van de Pont-d'Arcole.

De Ardennen
Ten zuiden van de Fagne-Famenne komt u in de Ardennen terecht. De grenzen zijn:

- in het noorden: de vallei van de Vesder
- in het oosten: Duitsland en Groothertogdom Luxemburg
- in het zuiden: Belgisch-Lotharingen dat als noordgrens de lijn Muno-Florenville-Nothomb heeft
- in het westen: Frankrijk en de Famenne

De Ardennen zijn een schildvormig gebergte, ongeveer 7000 vierkante kilometer groot, in hoogte variërend van ongeveer 300 tot 694 meter boven de zeespiegel.

Belgisch-Lotharingen
Ten slotte is er nog Belgisch-Lotharingen, ten zuiden van de Ardennen, dus in het uiterste zuiden van de provincie Luxemburg, circa 1000 vierkante kilometer groot en met meer dan 82 inwoners per vierkante kilometer. Het bestaat uit twee subregio's: het Land van Aarlen en het Land van Gaum. Het landschap is cuesta-landschap. Een cuesta is een asymmetrische, langgerekte heuvel, met aan de ene zijde een steile, door erosie uitgeholde helling, en aan de andere zijde een licht hellend plateau. Kortom, het is daar een heuvelland, 200 à 400 meter boven de zeespiegel en duidelijk afhellend naar het zuiden. Het is heel bosrijk, vooral in de driehoek Florenville-Aarlen-Virton. Verder is ruim een vierde deel van de globale oppervlakte bedekt met grasland, en de noordelijke strook, samenvallend met de vallei van de Boven-Semois, bestaat ook deels uit akkerland.